Someone translated my work… and it’s glorious!

(Jenny Watson, photo by me, Sydney 2017)

Something cool happened recently – my talented ex-student and friend Thi Nguyen translated my writing from English to Vietnamese on a whim and sent it through to me. I loved it, naturally, not just because Thi’s work is always brilliant, but also because this was the first time someone has translated my work. Vietnamese is my first language, yet I haven’t written anything personal in Vietnamese for a long, long time. This is something most bilinguals can relate to. You grow a stronger affinity with one language for certain purposes and abandon the other altogether; vocabularies and syntaxes are not so much vehicles for thoughts but houses that shelter and nourish them. When you move houses, it’s a nuisance… even (or perhaps especially) when you’re trying to go home. The stakes are too high: if you can’t be comfortable at home, where else can you go?

Without any further ado, here’s Thi’s Vietnamese translation of my earlier post. As usual, this translation should be read the way you would any other translation – that it is as much Thi’s work as it is mine. You cannot translate an original work without putting a lot of yourself into it. Thi asked for my input as any good translator would, but other than a few minor points, I’ve kept Thi’s work as is. I hope you enjoy it as much as I did!

Sóng Như Eigenzeit: Một Suy Tư Về Thời Gian Ở Giữa

Thời gian được tăng tốc bởi công nghệ hiện đại. Hay ngược lại: công nghệ thu hút ta vì thời gian đã và đang tăng tốc. Nguyên lý kinh tế của sự tăng tốc – và rộng hơn là luận lý của tăng trưởng – thẩm thấu trong cách các hoạt động xã hội vận hành. Khó hơn, tốt hơn, nhanh hơn, mạnh hơn. Làm nhiều hơn với thì giờ ta có là điều đáng khao khát. Tuy cấu trúc tuyến tính và tròn lặp của giờ-đồng hồ tương xứng – theo nghĩa rộng nhất - với ý niệm về thời gian của nhân loại, chúng cũng tự ràng buộc trong và qua các công nghệ tinh kết thời gian. Thời gian tác động. Kiến tạo, biến chứng, chối từ, đền bù, trì hoãn. Khi ta đối diện với thì giờ trong tay, một thứ khủng hoảng lộ diện: thời gian thặng dư là thời gian lãng phí, và thời gian lãng phí sẽ bị vây hãm vào những quãng ngừng.

Sóng thời gian gội giạt lên tâm trí ta, nhưng chúng không phát thành tiếng. Sự im bặt của thời gian trong khủng hoảng là thứ hư không mà trí óc ta tạo ra để tự cạn kiệt chính nó. Bây giờ là 3 giờ chiều ở New Haven - 6 giờ sáng ở Melbourne và 2 giờ sáng ở Sài Gòn. Tôi biết điều này vì tính năng World Clock trên điện thoại tôi nói vậy, qua những con số tường minh. Ngắm lũ số, tôi cố mường tượng xem người thân tôi đang làm gì. Thời gian trở thành mỏ neo khi tâm tư ta trôi khỏi hữu hình ở-hiện-tại. Ngày hôm qua tất cả nhà hàng và quán rượu ở Connecticut đóng cửa để giảm tốc sự lây lan của covid-19; Yale cũng đã đóng cửa được hơn một tuần. Nhiều người tự hỏi đây có phải lúc để trở về nhà. Người chạy đua với thời gian để về nhà, để bù đắp cho những căng ép mà thời gian đã đặt lên không trung. Ít thứ có thể làm người ta gấp rút hơn việc bảo họ phải chậm lại. Nhưng rồi mọi thứ tạm dừng. Một cơn sóng chỉ có thế: một vòng lặp của vận động và đối-vận động. Sẽ không có sóng nếu không có chống cự (resistance). Gốc từ Latin sistere – chống vững – đòi hỏi sự quay trở lại luôn tái diễn. Thời gian cũng là thứ ngăn trở mọi thứ được cho đi cùng một lúc. Bergson nói, điều này cho ta biết rằng tính bất định luôn hiện diện. Rằng thời gian chính là bất định.

Dị thời. Sự hiện hữu của nhiều-hơn-một thời gian. Bây giờ là buổi sớm ở bán cầu Nam, xế chiều ở bán cầu Bắc. Thời gian chuyển tiếp cho người rời đi, thời gian chờ đợi cho người ở lại. Trên Twitter, không có thời gian cho ta đủ khả năng để đánh mất. Trên quãng đường bộ đến khu Khuôn Viên Cũ quạnh quẽ của trường, thời gian là tất cả những gì sót lại để mất. Eigenzeit – thời gian riêng – chỉ mang ý nghĩa khi nó ly tách khỏi các kết cấu thời gian của người/vật khác và đồng thời mong mỏi chúng. Thời gian-riêng trở nên hỏng hóc; không có sự thường trực nối ghép những đơn vị thời gian nhỏ và được chuẩn hóa để tái tạo chúng ra vô hạn, thời gian bay hơi. Chịu lực ép từ trên và dưới, những con sóng lan ra trong những vòng tròn. Thời gian được hấp thụ bởi trung gian mà nó đi qua trước khi an tĩnh. Sóng điện từ mang kết cấu thời gian đồng bộ và đồng nhất tri giác tập thể của ta về thời gian. Qua chính sự đồng thời này, ta trải nghiệm sức nặng khôn kham của thời khoảng. Của thời gian được luồn thun, đông đặc, ẩn khuất. Để màn hình Facetime mở qua đêm – tại sao không – để thấy thân kết hơn, bớt đi sự giam hãm. Như ta đã tìm được mánh khóe để đánh lừa thời gian và lòe bịp khoảng cách. Như thời gian và không gian cuối cùng cũng sum họp: sự tiếp diễn cắt xuyên qua uy lực của đại dịch và dừng lại ở giữa. Một quãng ngừng. Một cơn sóng đang đến. Bất tuân không ngớt. Một con sóng bức xạ khắp hướng là một con sóng tự lần lữa để hiển dung: dáng hình của thời gian san phẳng vào chân trời duỗi dài ở hai cực.